Grŵp Trawsbleidiol ar Diabetes

Cross Party Group on Diabetes

12.10.22. 12:15 – 13:15

Cofnodion

Cadeirydd | Chair: Jayne Bryant AS

Is Cadeirydd | Vice Chair Rhun ap Iorwerth AS

Ysgrifennydd | Secretary: Diabetes UK Cymru, Mathew Norman, Rheolwr Polisi a Materion Cyhoeddus

Ymddiheuruadau | Apologies:

• Peredur Owen-Griffiths AS

• Samuel Kurtz AS

• Scott Crawley, Cydgysylltydd Traed Diabetig Cenedlaethol

Yn bresennol | Attendance

• Jayne Bryant AS

• Mark Isherwood AS

• Libby o swyddfa Jayne Bryant AS

• Rhys o swyddfa Rhun ap Iorwerth AS

• Lee Gonzales o swyddfa Joel James AS

• Rachel Burr, Cyfarwyddwr Diabetes UK Cymru

• Mathew Norman, Rheolwr Polisi a Materion Cyhoeddus, Diabetes UK Cymru

• Tess Saunders, Swyddog Polisi a Materion Cyhoeddus, Coleg Brenhinol Podiatreg

• Dr Rob Lee, Is-Gadeirydd AWDPRG

• Michelle Moseley, Cynghorydd Addysg a Dysgu Gydol Oes, y Coleg Nyrsio Brenhinol

• Dr Carys Marshall, Prif Seicolegydd Clinigol, BIP Caerdydd a'r Fro

• Dr Rose Stewart, Seicolegydd Clinigol Ymgynghorol ac Arweinydd Seicoleg Diabetes, Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr

Agenda:

Time \| Amser		Pwnc		Topic
11:45 - 12:15	1.	Cyflwyniadau	1.	Introductions
12:20	2.	Materion yn codi o gyfarfod	2.	Matters arising from 5^th of
		5 Gorffennaf 2022		July 2022 meeting.
12:25	3.	Arolwg gyda phobl yn byw	3.	Missing to Mainstream
		gyda diabetes gan DUK		Diabetes UK PLWD Survey

		Cymru ar “Missing to
		Mainstream”
12:45	4.	Holi ac ateb	4.	Q&A
12:50	5.	Trafodaeth Agored:	5.	Open Discussion: Concerns
		Pryderon ynghylch Costau		relating to the Cost of
		Byw a Phwysau'r Gaeaf		Living and Winter
				Pressures
13:10	6.	UFA	6.	AOB
13.15	7.	Cau - rydym bellach wedi cytuno ar ddyddiadau tri chyfarfod nesaf y Grŵp Trawsbleidiol	7.	Close – We have agreed
				dates now for the next 3
				CPGs

1. Arolwg gyda phobl yn byw gyda diabetes gan DUK Cymru ar “Missing to Mainstream”| Missing to Mainstream Diabetes UK PLWD Survey (20 min)

Y prif ganfyddiadau:

• Dywedodd 81 y cant o’r ymatebwyr eu bod wedi cael trafferth rheoli eu diabetes.

• Dywedodd 71.8 y cant o’r ymatebwyr nad ydynt erioed wedi cael cymorth seicolegol i helpu i reoli eu diabetes

• Mae 20.4 y cant o'r ymatebwyr a ddywedodd eu bod wedi cael cymorth yn cael cymorth seicolegol ar gyfer eu diabetes ar hyn o bryd.

• Dywedodd 90 y cant o’r ymatebwyr sy’n cael cymorth ar hyn o bryd eu bod naill ai’n fodlon neu’n fodlon iawn â’u cymorth.

• Dywedodd 38.5 y cant o’r holl ymatebwyr eu bod wedi cael anhawster o ran cael cymorth seicolegol.

• Roedd llawer o’r rhwystredigaethau a leisiwyd yn ymwneud â’r ffaith nad oes cymorth seicolegol ar gael, diffyg apwyntiadau/cyswllt â meddyg teulu, byth yn cael cynnig y cymorth neu nad oedd byth yn cael ei drafod.

• Dywedodd 50.6 y cant o’r ymatebwyr nad ydynt yn gwybod ble i fynd os bydd angen cymorth arnynt.

• Dywedodd 51.2 y cant o’r ymatebwyr, os byddai angen cymorth arnynt ar gyfer eu hiechyd meddwl sy’n gysylltiedig â diabetes, y byddent yn siarad â’r GIG yn gyntaf, ac yna 28.7 y cant a ddywedodd y byddent yn siarad â theulu, yna 10.3 y cant a ddywedodd y byddent yn siarad â Diabetes UK.

• Dywedodd 37.4 y cant o’r ymatebwyr eu bod wedi profi’r stigma mewn perthynas â’u diabetes.

• Dywedodd 77.6 y cant o’r ymatebwyr eu bod yn meddwl nad yw'r cyhoedd yn deall diabetes o gwbl neu ddim yn dda iawn. Dim ond 1.2 y cant a ddywedodd eu bod yn meddwl bod gan y cyhoedd ddealltwriaeth dda o ddiabetes.

• Dywedodd 25.9 y cant o’r ymatebwyr eu bod yn meddwl nad yw gweithwyr iechyd proffesiynol (cyffredinol) yn deall diabetes o gwbl neu ddim yn dda iawn. Mae 47.1 y cant yn meddwl bod ganddyn nhw rywfaint o ddealltwriaeth. Mae 27.0 y cant yn meddwl bod ganddynt ddealltwriaeth dda neu wych.

Prif bwyntiau:

• Mae arnom angen mwy o fynediad at gymorth seicolegol a dealltwriaeth o ble i ddod o hyd i gymorth.

• Maent yn fodlon/bodlon iawn pan fyddant yn cael cymorth seicolegol.

• Dywedodd dros draean o’r ymatebwyr eu bod wedi profi’r stigma mewn perthynas â’u diabetes.

• Mae angen gwell dealltwriaeth yn gyffredinol o ddiabetes ar lefel HCP.

• Mae angen lefel uwch o ddealltwriaeth gan y cyhoedd, yn enwedig o ran gwahanol fathau a sut i reoli’r cyflwr.

• Mae angen ystyried yr effaith ar deulu, ffrindiau a gweithleoedd.

2. Holi ac ateb | C&A (10 munud)

• Nododd y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol a oedd yn bresennol eu siom bod rhai pobl sy'n byw gyda diabetes yn teimlo nad oedd gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn teimlo empathi am eu cyflwr.

• Dywedodd Mark Isherwood AS fod ymatebion gan bobl sy’n byw gyda diabetes yn atgoffa rhywun o'r rhai sy'n byw gyda chyflyrau prinnach a llai adnabyddus. Nododd fod rhai o'r pryderon a godwyd ynghylch cyflogaeth yn torri'r gyfraith a bod angen cefnogaeth/dealltwriaeth o hawliau pobl sy’n byw gyda diabetes.

• Cododd Rob Lee y pryderon ynghylch stigma, yn enwedig i’r rhai sy’n byw gyda diabetes math 2.

• Cytunodd y grŵp trawsbleidiol y dylid ysgrifennu llythyr at y Dirprwy Weinidog Lynne Neagle AS i dynnu sylw at ganlyniadau’r arolwg/ymchwil i gefnogi galwadau am fwy o fynediad ac ymwybyddiaeth o wasanaethau iechyd meddwl yng Nghymru.

3. Trafodaeth Agored: Pryderon ynghylch Costau Byw a Phwysau'r Gaeaf | Open

Discussion: Concerns relating to the Cost of Living and Winter Pressures (20 munud)

• Nodwyd bod eitemau i helpu gyda lefelau siwgr isel fel hoff ddiodydd meddal neu rai adanabyddus sy’n helpu yn mynd yn rhy ddrud.

• Mynegwyd pryderon ynghylch effaith prydau ysgol am ddim, yn enwedig ansawdd bwyd wrth i brisiau barhau i godi a chyllidebau yn aros yr un fath.

• Nodwyd math newydd/rhyfedd o ddiabetes sydd wedi'i gysylltu â phobl sy'n byw gyda Covid hir, lle nad yw'r math yn glir.

• Trafodwyd deiet llysieuol a diabetes, gyda rhai yn nodi nad oedd cymorth ar gyfer deiet amrywiol ar gael yn eang ac y byddai mwy yn cael ei groesawu i gynorthwyo pobl ag anghenion deietegol gwahanol.

• Nodwyd bod taliadau ar gyfer y costau uwch sy'n gysylltiedig â chyflyrau wedi'u codi yn y Grŵp Trawsbleidiol ar Diabetes fel modd o gefnogi pobl sy'n byw gyda chyflyrau iechyd hirdymor.

• Mynegwyd pryderon am bobl a gafodd ddiagnosis o ddiabetes yn ystod Covid-19, lle na chafwyd cefnogaeth a dealltwriaeth glir o’r cyflwr i’r rhai â diagnosis newydd. Croesewir gofal wedi’i lywio gan drawma a chydraddoldeb gofal i gefnogi pobl sydd newydd gael diagnosis yn ystod cyfnod anodd.

• Croesewir hefyd gefnogaeth ynghylch cyflyrau a all ddeillio o ddiabetes. Trafodaethau ynghylch mynediad at optegwyr da a mynediad at brofion mewn fferyllfeydd cymunedol.

4. UFA